Opinie: “De uitspraken van Aboutaleb over salafisme en jihad waren verstandig”

Dit artikel is geschreven door Fatima Talbi en Barbara Kathmann en verscheen eerder  in het NRC

Het is niet gek dat menigeen even in zijn ogen wreef toen de media de burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, citeerden: „Iedere moslim is een beetje salafist”. Was dit de bestuurder die voor velen geldt als de verkondiger van heldere taal richting terroristen? Iedereen herinnert zich de woorden „Rot dan toch op”, bestemd voor wie bereid is naar de wapenen te grijpen als ’t je hier niet zint. De begrippen salafisme en jihad boezemen na alle aanslagen en dreigingsbeelden angst in bij zo veel Nederlanders. Hoe kan Aboutaleb zich dan een beetje salafist noemen?

Vele moslims en kenners van de islam zeggen de uitspraken echter minder verrassend te vinden. Zij zeggen dat de jihad inderdaad in het alledaagse bestaan van moslims bezien wordt in de betekenis van het strijden in het goede, het strijden voor idealen en ook het strijden met de onvolkomenheden van je innerlijke zelf. De begrippen jihad en het veel aangehaalde Allahou akbar, zouden voor hen een zachte, vredelievende betekenis hebben. Voor die moslims was het altijd een doorn in het oog dat idioten de begrippen jihad gekaapt hadden voor hun terroristische strijd. Een strijd waar ook vele moslims het slachtoffer van zijn. Moslims die het na terreurdaden uitschreeuwden: niet mijn islam!

Opinieleiders, waaronder Aboutaleb, hebben de afgelopen jaren uitgesproken dat vanuit de moslimgemeenschap krachtig afstand genomen moet worden van de terroristen en hun ideologie.

Dat riep de nodige verontwaardigde reacties op. Het werd gezien als een gedwongen loyaliteitsverklaring. Alsof die ter discussie stond. Werden moslims zo niet eerder bezien en behandeld als buitenstaander dan als medestander? Bovendien namen vele moslims wel degelijk krachtig afstand. Menige moskeeganger zal wel eens verzucht hebben of de imam eens een ander thema kan aansnijden dan de waarschuwing tegen de valse ideologie van de terroristen. Veel effort is juist vanuit de gemeenschap gestoken in het ontwikkelen van een netwerk en samenwerking met de overheid om radicalisering vroeg te signaleren en te beantwoorden.

Aboutaleb laat nu op gewiekste wijze zien hoe de moslimgemeenschap krachtig afstand kan nemen van de terroristen en haatzaaiers.

Het terugkapen van het begrip jihad op de terroristen sluit de extremisten uit. Net als de boodschap dat elke moslim de levenswandel van de profeet wil navolgen en daarom een beetje salafist is. Het doet denken aan het heldere antwoord van de socialist Helmut Schmidt op de wandaden van de Rote Armee Fraktion. Toen deze terroristen het naoorlogse Duitsland met terreur bestookten, maakte hij in heldere taal duidelijk dat de Duitsers die zij meenden te moeten bevrijden, niets te maken wilden hebben met de acties van de RAF. De RAF voerde geen gerechtvaardigde sociale strijd en ze vertegenwoordigden geen arbeiders. Dit waren niet de ware socialisten, maar een stel gevaarlijke, losgeslagen rijkeluiskinderen.

Nu is het de vraag waarom de uitlatingen van Aboutaleb juist op rechts tot zoveel beroering leiden? Waarom is volgens Tanya Hoogwerf van Leefbaar Rotterdam de maat vol? Komt dat doordat ze het heldere betoog van de burgemeester slecht begrepen heeft, of moeten we constateren dat de strijd op rechts niet gediend is bij een pleidooi dat moslims ertoe in staat stelt krachtig afstand te nemen van de terroristen?

Of is het dat Aboutaleb met zijn uitspraken duidelijk maakt dat de overheid zich geen rol moet toebedelen bij het beoordelen van de orthodoxie van gelovigen? De overheid moet de rechtsstaat beschermen tegen aanvallen vanuit welke ideologie ook.

Onder die rechtsstaat wordt ook gewetensvrijheid beschermd. Dat past natuurlijk niet in het kruiende rechtse gevoel dat moskeeën moeten sluiten en het aantal halal slagers moet verminderen. Wat dat betreft zouden gematigd rechtse kiezers zich wel eens nadrukkelijk mogen uitspreken tegen PVV en Leefbaar.